Olhão, 2 november 2022 Het belooft een interessante oversteek te worden, althans uit oogpunt van het weer. Er ligt een hogedrukgebied op de oceaan die ons de komende dagen wind in de rug zal geven, richting de Canarische eilanden. Dat klinkt op zich prachtig, maar het is ex-orkaan Martin die het weer interessant maakt.
Martin is op weg van de tropen naar Europa. Hij trekt daarbij fronten die lopen van het Caraïbisch gebied helemaal tot voorbij Engeland (zie weerkaart). Niet ongewoon, drukgebieden beslaan makkelijk een gebied ter grootte van een continent of een oceaan. Het front verstoort het hoog, en ten zuiden van een front waait het niet. Niet ideaal voor onze oversteek.
De 72-uursverwachting voor 5 november 2022. We zijn dan twee dagen op weg. Ex-orkaan Martin trekt een front van de Carieb tot Engeland. Onder Spanje blijft weinig druk over. Dat fenomeen gaan we twee keer krijgen de komende week. Resultaat: zwakke winden.
Daarbij ontpopt Martin zich tot een golfmachine die golven tot tien meter hoog maakt. Dat speelt zich welliswaar duizenden kilometers van ons af, maar toch gaan ook wij daar potentiëel last van hebben. Golven kunnen een hele oceaan oversteken.
Zo vooraf bezien klinkt dat allemaal niet optimaal, maar we moeten wel. Er staat bezoek op het programma in Tenerife, en er zit geen grote verbetering in het weer aan te komen de komende week. Duimen dus dat het meevalt en we wat wind houden. Desnoods gaat de motor aan, we hebben een bereik van zo’n 500 mijl. Net niet genoeg voor de oversteek van zo’n 660 mijl, maar we komen een heel eind.
3 november 2022 Vertrek ’s ochtends in prachtig Zuid-Portugees herfstweer. In Olhão is het nog helemaal windstil, maar eenmaal buiten staat er een restantje zuidwestenwind. Dat is aan de wind voor ons: dus we kunnen, onder zeil, wat vaart maken.
Tijd voor Arie! Deze oude vriend heeft ons het vorige rondje (2006-2007) helemaal rondgestuurd. Onze Aries windvaanstuurinrichting faalde zelden, maar is – tot onze schande – op onze huidige boot nog niet in actie geweest. Dat komt ook een beetje door Ray, onze autopiloot. Je drukt een klein knopje in en je blijft op koers. Het stuurwiel beweegt slechts zelden, en dat houdt het stroomverbruik binnen de perken. Gemak zonder kosten werkt verslavend…
Arie stuurt meteen, zo ‘uit de doos’, probleemloos een aan de windse koers. We staan er even van te kijken, want de architect had ons beloofd dat een windvaanstuurinrichting op een Berckemeyer niet zou werken. Maar misschien dan toch wel.
De oude onderdelen blijken niet helemaal perfect. ’s Nachts slippen de stuurtouwtjes steeds los. Er stond ook een klotszeetje en weinig wind, misschien heeft dat er iets mee te maken. Betere onderdelen hebben we echter niet aan boord, dus een verbetering aan het systeem zal moeten wachten tot we in Tenerife zijn.
De maan verlicht iedere nacht ons dek. Dat is erg prettig, er is voldoende zicht om te trimmen en zeilen te wisselen. Het is mooi weer en de sterrenhemels zijn prachtig. Naast de maan staat Jupiter, op dit moment erg helder en de eerste ‘ster’ die zichtbaar wordt. Even later in de vroege avond komt Mars op, duidelijk herkenbaar aan zijn rode kleur. Mars trekt van achteren gedurende de nacht over ons heen, om aan het eind van de nacht voor ons weer in zee te duiken. Het steelpannetje dat naar de poolster wijst staat veel lager dan we gewend zijn en duikt in de nachtwacht onder de horizon, om later weer te verschijnen.
5 november 2022 Er staat een lome deining deze ochtend. De wind neemt toe tot een knoop of 8. De motor kan uit en de code zero kan worden gezet. In de loop van de dag wordt de code zero vervangen door een uitgeboomde fok, als de wind meer van achteren komt. Alles verloopt uiterst gemoedelijk in dit rustige weer. Zeilen trimmen, boekje lezen, het gaat allemaal moeiteloos. Dit fluisterzeilen is een van de mooiste dingen die je op de oceaan kunt doen…
De deining, het cadeautje van Martin, stoort ons niet. Ondanks dat deze nog wel een meter of drie à vier hoog is, bevinden de golftoppen zich ver van elkaar. Langzaam stijgt de boot op de golf en rustig gaat het weer naar beneden. Het is een prachtig gezicht, rustige regelmaat tot aan de einder. Ook een zeldzaam gezicht trouwens, in onze ervaring. Bijna altijd staan er korte ‘windgolven’ die interfereren met deze regelmaat. Niets van dit alles, dezer dagen. Bliss.
6 november 2022 Rond een uur of vijf is het borreltijd. Tante Lix maakt deel van de bemanning uit op deze overtocht, en dat maakt de borrel extra gezellig. Het is er ook prachtig weer voor. Terwijl we fluisterzeilen op de code cero komt de kuiptafel tevoorschijn en verschijnen er glazen en hapjes die niet eens van tafel glijden. Zo moet een oversteek zijn!
Daarna, als het voldoende donker is geworden, komt de sextant tevoorschijn en oefenen we sterretje schieten. Polaris is te zien, en aan de hand daarvan kunnen we onze breedte bepalen. Meet de hoek tussen ster en horizon en je hebt, na wat correcties, je breedte. Polaris is geen makkelijk oefenobject, want de ster is lichtzwak. De bijna volle maan helpt daarbij niet. Het rekenwerk om de breedte van onze positie te bepalen is echter overzichtelijk. Dat geeft snelle feedback hoe goed ons schietwerk is geweest.
We doen het zonder tabel en gebruiken een truc uit de noodnavigatie. Polaris staat nét niet helemaal netjes in het noorden. De afwijking bedraagt maximaal een graad. Dat komt overeen met 60 mijl: een halve dag varen. Dat is een te grote afwijking voor de navigatie.
De afwijking van de poolster is echter te schatten. Trek een rechte lijn van het handvat van het steelpannetje door de poolster naar de buitenste ster van Cassiopeia. Als de lijn horizontaal loopt, is er geen afwijking. Loopt de lijn vertikaal, dan is de afwijking maximaal. Er tussen in moet je schatten.
De eerste pogingen maken duidelijk dat het een goed idee is eerst de spiegels schoon te maken en de sextant opnieuw te eiken. Nadat dat gebeurd is, gaat het beter. Het is erg leuk om op het achterdek te knoeien met een sextant. Breng de ster op de horizon, zonder ‘m onderweg kwijt te raken. Dan is het zoeken waar de lijn van de horizon zich nu eigenlijk precies bevindt. Dat is niet makkelijk, want er staat een deining van een meter of vier. Om de horizon te zien moet je wachten op een golftop. Erg lastig als je door een vizier tuurt en de rest van de wereld om je heen niet ziet.
We komen, uiteindelijk, tot op zo’n 10 mijl van onze ware breedte. Daar moet de amateur maar tevreden mee zijn. We hebben respect voor de oude navigateurs, die duidelijk veel kennis en ervaring nodig hadden om aan een goede positie te komen.
Ondertussen drinken wij nog een wijntje en kijken op de iPad of het al een beetje opschiet, dat varen naar Tenerife.
9 november 2022 In de loop van de ochtend klinkt er een traditioneel ‘lááánd in zicht!’ over het dek. Lix spot de groene noordhellingen van Tenerife als eerste. Ze is tegelijk blij om straks weer voet aan wal te kunnen zetten, en teleurgesteld dat deze zeereis er bijna op zit. Van dat laatste maken we meteen misbruik: we opperen om nog een oversteekje mee te komen. Geweldig, die korte nachtwachten.
Al met al was het een heel relaxte overtocht. We hebben uiteindelijk slechts tweeëneenhalve dag gemotord. De overige vier dagen konden we zeilen, in prachtig weer. Ondanks dat de wind het grootste deel van de tijd dik onder de 10 knopen zat en van achteren kwam, was de voortgang toch nog tegen de vijf knopen. Helemaal niet gek, we tekenen er voor.
Logstand: 3.384 nm
Trip: 683 nm
Tochduur 6 dg, 5h20m (4.6 kt gemiddeld)
Comentarios